Enflasyon neden yükselir?

ENFLASYON

Enflasyon, Türkiye tarihinin hemen her döneminde karşımıza çıkan sabit kelimelerden birisi.
En fazla on sene tedavülden kalkıp, ardından bütün kuvvetiyle döner.
Bu dönemlerde manşetler 80 punto büyük harflerle “enflasyon canavarı hortladı” diye atılır.
Oysa enflasyon dediğimiz şey ne bir canavar ne anlaşılmaz bir ekonomi kavramıdır.
Aralık/2021’de yaşanan kur krizi de enflasyonu beraberinde getirdi yine. Peki yalnızca “dolar yüzünden” mi
enflasyon gerçekleşiyor? Tabiki hayır; Enflasyon her zaman gündemde olan ve ekonomik durumun ne seviyede
olduğunu gösteren bir kavramdır. Seviyesi her zaman önemlidir ve ülkelerin ekonomisi özelikle para ve maliye
politikaları buna bağlı olarak yönetilir. Bu politikaları yürütmek ve enflasyon ile mücadele etmek ülkelerde ve ülkemizde
Merkez bankasının görevleri arasındadır.

ENFLASYON NEDİR?
Enflasyon; fiyatlar genel düzeyinin devamlı şekilde yükselmesi nedeniyle, referans para biriminin
sürekli değer kaybetmesi ve bunun sonucunda ise satın alma gücünün azalmasıdır. Buradaki en önemli kavram
SÜREKLİ olmasıdır.
Bir diğer ifade ile yükselen fiyat düzeyleri nedeniyle, paranın satın alma gücünün düşmesi olarak
tanımlanmaktadır. Piyasadaki ürünlerin durumu, arz - talep dengesi ve üreticinin maliyet hesabı ile
bağlantılı olarak ortaya çıkar ve değişkendir.

Somut bir örnek verecek olursak, almak istediğiniz ekmek, konut veya araba şu an 5 yıl, bir yıl öncesine veya bir ay
öncesine göre daha pahalı ise bunun nedeni enflasyondur. Ancak sadece belli bir malın ya da
hizmetin tek başına fiyatının artması değildir. Yani genel anlamda fiyatların sürekli artış göstermesi
olarak tanımlamak daha doğru olur.

ENFLASYON ORANI NEYİ İFADE EDER?
Bugünkü 20 lira ile 2007’de cebimizde olan 20 liranın alım gücünün aynı olmadığı hepimizin
malumudur. Fakat 2007’deki 20 liranın bugün kaç lira edeceğini hesaplamak için enflasyon
oranlarını bakmamız gerekir. Cevap da 53 lira olur.

ENFLASYON ORANI NEYİ İFADE ETMEZ?
Örneğin, eğer enflasyon oranı %20 ise, sizin harcamalarınızdaki fiyat artışının yalnızca %20 olduğu
sonucu çıkmaz. Zira enflasyon hesaplanırken bir hayli geniş, pek çoğumuzun satın almadığı
ürünlerin bulunduğu bir sepet kullanılıyor. “Hissedilen enflasyon” her zaman açıklanan
enflasyondan daha fazla olur. Çünkü kimi ürünlerin fiyatı daha az artarken, temel tüketim
maddelerindeki fiyat artışı daha fazla olur örneğin. Döviz kurunun fazlaca dalgalanması da,
hesaplanan enflasyona oranla fazla etkilenmemize yol açar.

NEDEN YÜKSELİR ENFLASYON?
Enflasyon temel olarak iki nedenden dolayı yükselir.
Ya toplam talep, toplam arzdan yüksektir, ya da üretim maliyetleri artar.
Toplam talebin artmasının pek çok nedeni olabilir. Fazlaca para basılıp piyasaya sürülmüş
olabilir mesela. Ağustos ayının ortasına doğru, emeklilere bayram ikramiyesi ve maaş
ödemek için 14 milyar lira fazladan para basılmıştı örneğin. Son bir yılda %25 arttı basılan
karşılıksız para miktarı.
Üretim maliyetlerine bakacak olursak, çeşitli hammadde fiyatlarının artması, kiraların
yükselmesi gibi nedenler karşımıza çıkar. Son dönemde ise asıl olarak TL’nin değer kaybı
nedeniyle ithal edilen hammaddelerin eskisinden katbekat daha pahalıya satın alınması söz konusudur.
Bunun sonucunda ise üretim girdilerinin fiyatları artması neticesinde üretilen ürününde fiyatı artması doğal sonucunu
doğurur.
Diğer sayımızda aynı konuya kaldığımız yerden devam edeceğim