Askeri Ceza Kanunda Askeri Firar Suçu ve Cezası ; Firar suçu, 7179 Sayılı Askeralma Kanunu ve 1632 Sayılı Askeri Ceza Kanununda da tanımlandığı üzere, kıtasından veya görevi icabı bulunmak zorunda olduğu yerden izinsiz olarak 6 günden fazla uzaklaşma halinde meydana gelen suçtur. Bu itibarla firar suçunun oluşabilmesi için askerin;
Kıtasından veya görevi gereği bulunmak zorunda olduğu yerden uzaklaşmış olması Uzaklaşmanın izinsiz olarak gerçekleşmiş olması Uzaklaşmanın 6 günden fazla sürmüş olması gerekmektedir.
Firar Suçu Kimler Tarafından İşlenebilir?
Firar suçu, özgü suç niteliğinde olup yalnızca kanunda belirtilen askeri personeller tarafından işlenebilmektedir. Bu itibarla asker kişinin firar suçuna konu mütemadi eylemi, askerlik sıfatının sona erdiği tarihte meydana gelmesi halinde firar suçu oluşmayacaktır.
Örneğin aşağıda sayacağımız askeri personelden biri, bulunduğu kıta veya görev yerinden uzaklaşmış olup da üzerinden 4 gün geçmiş olması ve uzaklaşmanın 5.gününde de askerlik sıfatının sona ermesi halinde bu suç oluşmayacaktır. Dolayısıyla askerlik sıfatının sona ermesi halinde firar suçu, söz konusu kişi için işlenemez suç olur.
Firar Suçunda Fail Olabilen Askeri Personeller:
- Subay (Sözleşmeli dahil)
- Astsubay (Sözleşmeli dahil)
- Uzman Erbaş
- Uzman Jandarma
- Sözleşmeli Erbaş
- Sözleşmeli Er
- Erbaş
- Er
- İhtiyati Askeri Şahıslar (1632 Sayılı Kanun m.4)
Türk Silahlı Kuvvetlerinde görev yapan sivil memurlar ise TSK İç Hizmet Kanunu m.115 hükmü dolayısıyla bu suçun faili olamazlar.
Askeri öğrenciler de askerlik yükümlülüğü altına girmemiş olmalarından dolayı bu suçun faili olamazlar.
7179 Sayılı Kanun kapsamında ilgili askeri şubeye sevki gerçekleştirilmiş olup da askeri kıtasına varmadan uzaklaşan personel için firar suçu değil, m.63 kapsamında “bakaya” suçu meydana gelir. Bu itibarla firar suçu, er ve erbaş statüsünde bulunan askeri personelin acemi birliğine katılmasını izleyen süreç dahilinde meydana gelebilir.
Hangi Durumlarda Firar Suçu Meydana Gelir?
Firar suçu, Askeri Ceza Kanununa göre iki şekilde işlenebilir. Askeri personel ya görevli bulunduğu yeri terk etmek suretiyle firar eyleminde bulunur ya da izin, istirahat veya hava değişimi nedeniyle kendisine verilen süre içerisinde birliğe katılmayarak izin tecavüzünde bulunur.
Bu itibarla askeri personelin firar suçundan yargılanabilmesi için askeri personel ya firar eyleminde bulunacaktır ya da izin tecavüzünü gerçekleştirmiş olacaktır. Tabi bu ikili ayrımı incelemeden önce suçun meydana gelebilmesi açısından temel birtakım hususları anlatmakta fayda var. Askeri personelin eyleminin firar suçuna vücut verebilmesi için;
1. Asker ile Askeri Hizmet Arasında Düzenli Bir Bağ Bulunmalıdır.
Firar suçunun oluşabilmesi için yukarıda saymış olduğumuz askeri personellerin düzenli bir bağ ile askeri hizmete bağlı olmaları gerekmektedir. Söz konusu düzenli bağ, askerin kıtaya katılması ve siciline kaydolması ile gerçekleşmektedir. Bu itibarla yukarıda da açıkladığımız üzere askerin kıtaya geç katılması halinde firar değil fakat duruma göre “bakaya” suçu meydana gelecektir.
Bununla birlikte askerin askerliğe elverişli olmadığına dair rapor alması halinde düzenli bağ kurulmamış olur ve söz konusu askerce firar suçu işlenemez. Kapatılan Askeri Yargıtayın yerleşik içtihadına göre de suçun işleniş tarihi itibariyle askerliğe elverişsiz olan kişilerce firar suçu işlenemez.
2.Askerin Silahlı Kuvvetler ile Olan İrtibatı Kesilmiş Olmalıdır
Askeri personel ile Türk Silahlı Kuvvetleri arasında organik bir bağ bulunmaktadır. Bu bağ, askeri personelin Silahlı Kuvvetler bünyesinde yer alan birliği ile arasındaki sürekliliği ifade eder. Askeri personelin Silahlı Kuvvetler ile arasında var olan süreklilik bağını kıracak bir eylemde bulunması halinde ise irtibat kesilmiş olur. Bu bağ, iki şekilde kesilmiş olabilir:
Askeri personel, görevli bulunduğu vazife yerini terk etmişse (Firar)
Askeri personel, vazife yerini usulüne uygun olarak izin, istirahat veya hava değişimi nedenleriyle terk eder ve birliğe katılması gereken zaman içerisinde katılım yapmazsa (izin tecavüzü)
3. Asker, Yasal Süre İçerisinde Birliğe Katılmamış Olmalıdır.
Firar eden veya izin, istirahat ya da hava değişimi nedeniyle usule uygun bir şekilde görev yerinden ayrılan askeri personelin kanunda öngörülen süre içerisinde birliğine katılım yapmamış olması gerekmektedir. Başka bir ifade ile firar suçunun meydana gelebilmesi için Askeri Ceza Kanunu m.66/1-a,b’de öngörülen 6 günlük süre içerisinde askerin birliğe katılmamış olması gerekmektedir. Dolayısıyla askerin görev yerini terk edip de 6 gün içerisinde birliğe geri dönmesi halinde Firar Suçu meydana gelmeyecektir.
İzin Tecavüzü Suçu Nasıl Meydana Gelir?
İzin Tecavüzü suçu, askeri personelin usule uygun bir şekilde izin, istirahat veya hava değişimi nedeniyle komutanlıktan izin alması ve fakat izin süresinin bitimini takip eden 6 gün içerisinde birliğine katılım yapmaması halinde meydana gelen suç tipidir. Görüldüğü üzere askeri şahsın izin tecavüzü suçunu işlemiş sayılabilmesi için usule uygun bir şekilde aşağıda saymış olduğumuz izinlerden birini alıp da izin süresini takip eden 6 gün içerisinde birliğine katılım sağlamamış olması gerekmektedir:
- İzin
- İstirahat
- Hava Değişimi
Firar Suçunun Nitelikli Halleri Nelerdir?
- Suçlu, silah, mühimmat ve bunların teçhizat veya nakil vasıtalarından ve hayvanlardan birini veya ordu hizmetine tahsis edilen herhangi bir şeyi beraberinde götürmüş ise (m.66/2-a)
- Suçlu hizmet yaparken kaçmış ise (m.66/2-b)
- Suçlu mükerrir ise (m.66/2-c)
Askeri şahsın suçu mükerrir, yani aynı suçu tekrar işlemesi halinde artık nitelikli hale göre yargılama yapılamaz. Nitekim Askeri Ceza Kanununda tekerrürü düzenleyen 42.maddeye göre askerin, daha önce aynı suç nedeniyle bir Türk Askeri mahkemesinde yargılanmış olması gerekmektedir.
Halihazırda askeri mahkemelerin kapatılması dolayısıyla artık askeri suçlar için tekerrür hükmünün de uygulanabilirliği böylece ortadan kalkmış olmaktadır. Dolayısıyla bir askeri şahıs, askeri suçlar bakımından mükerrir olamazlar ve tekerrür hükmüne dayanılarak yargılanamazlar.
Seferberlikte İşlenen Firar Suçunun Cezası Ne Kadardır?
Yukarıda da açıkladığımız üzere firar ve izin tecavüzü suçlarının meydana gelebilmesi açısından yasal sürelerin aşılmış olması gerekmektedir. Kanunda öngörülen söz konusu bu yasal süre, ülkenin Seferberlik haline girmesi halinde yarı yarıya indirilmektedir.
Yani askerin seferberlik durumunda firar veya izin tecavüzünde bulunması halinde 6 günlük süre içerisinde değil, 3 günlük süre içerisinde birliğine katılım sağlamış olması gerekmektedir. Dolayısıyla askerin seferberlik halinde, firar veya izin tecavüzü eyleminde bulunması durumunda, 3 gün içerisinde birliğine katılmamış olması firar suçunun meydana gelmesine neden olacaktır.
Firar Suçunda Zamanaşımı Süresi Var Mıdır?
Askeri Ceza Kanunu m.49 hükmü esas alındığında Firar Suçu için öngörülen zamanaşımı süresi 8 yıldır.
Söz konusu hükme göre Hıyanet suçları hariç olmak üzere geri kalan diğer suçlar bakımından Türk Ceza Kanununda öngörülen zamanaşımı süreleri uygulanır. Hıyanet suçları bakımından herhangi bir zamanaşımı süresi bulunmamaktadır.
Türk Ceza Kanununun zamanaşımına ilişkin hükümlerine göre 5 yıldan fazla olmayan hapis veye adli para cezalarına ilişkin suçlar bakımından 8 yıllık zamanaşımı süresi bulunmaktadır. Askeri Ceza Kanununa göre firar suçunun cezası 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezasıdır. Bu bakımdan firar suçu için öngörülen zamanaşımı da 8 yıl olmaktadır.
Firar Suçunda Soruşturma İzni Gerekli Midir?
Askeri Ceza Kanunu ek-15.madde hükmüne göre asker kişilerin işledikleri askeri suçların soruşturulması izne tabidir. Bu itibarla yetkili ve görevli makamdan soruşturma izni almaksızın asker kişi hakkında askeri suç dolayısıyla soruşturma başlatılamaz.
Firar Suçuna Bakmakla Görevli Mahkeme Hangisidir?
2017 Anayasa Referandumu değişikliği öncesinde askeri suçlara bakmakla görevli mahkemede Askeri Ceza Mahkemeleriydi. Ancak söz konusu referandum sonrası yapılan değişiklikle askeri mahkemeler kapatıldı ve askeri suçlar, adli suçların görüldüğü adli yargı kapsamında görülmeye başlandı.
Bu bakımdan askeri suçlar için de görevli mahkemeler, ilk derece adli yargı ceza mahkemeleri oldu. Firar suçuna yönelik kovuşturma için görevli mahkeme de Asliye Ceza Mahkemesidir
Askeri Firar Suçunda Denetimli Serbestlik
Denetimli serbestlik kişinin almış olduğu hapis cezasının bir kısmını toplum içerinde geçirmesini sağlayan bir kurumdur. Buradaki amaç kişinin tekrardan topluma kazandırmak ve cezaevi sürecinden sonra sosyal yapıya alışması istenmektedir.
Denetimli serbestlik uygulaması ile kişi aynı zamanda ailesi ile bağlarını sürdürebilmektedir bu sayede kişinin aile birliğinin korunması da amaçlanmıştır. Askeri firar suçunda denetimli serbestlik hakkından faydalanıp faydalanılmayacağı hususu ise her olayda farklılık gösterecek olup bu sebeple uzman askeri ceza avukatı ile iletişime geçmenizde fayda olacaktır.
